Lòng hắn dâng lên nỗi xót xa – một người dù cố gắng đến đâu, cũng không thể che chở cho cả một dân tộc khỏi mọi bóng tối.
Mùa hè năm 1934, hắn đến Chicago, đúng dịp diễn ra "Triển lãm Tiến bộ Thế kỷ". Trong các gian trưng bày, khung thép vững chãi, biển đèn điện rực rỡ, tiếng động cơ ô tô ầm ĩ, những chiếc máy bay xòe cánh – từng thứ khiến hắn choáng ngợp. Đó là sức mạnh hiện đại áp đảo, hiện thực hóa tương lai nhân loại ngay trước mắt. Bước đi giữa tiếng máy n/ổ ầm ầm, tâm trí hắn lại hiện về những con phố cũ nát quê nhà, nạn đói nông thôn và những mái nhà xiêu vẹo. Khoảng cách quá lớn khiến lồng ng/ực hắn thắt lại từng hồi. Trên tạp chí "Tam Dân Họa San", hắn viết: "Sự khác biệt giữa ta và Mỹ không phải do thiên mệnh, mà bởi thể chế mục nát... Đại Hoa Quốc nhất định sẽ cường thịnh".
Hắn lang thang suốt đêm trong triển lãm, nhìn những cỗ máy tự động vận hành trơn tru, lòng như bị búa tạ đ/ập mạnh. Hắn thậm chí nghĩ, nếu một ngày Hoa Quốc có được sức mạnh công nghiệp như thế, ai dám gọi ta là "Người bệ/nh Đông Á"? Khoảnh khắc ấy, bước chân hắn lại tìm thấy sức nặng mới: chuyến đi này không phải điểm kết, mà là khởi đầu. Hắn sẽ mang tất cả những gì thấy được về nước, khiến nhiều người biết đến khoảng cách giữa Hoa Quốc và thế giới, thổi bùng quyết tâm đuổi kịp.
Đêm cuối ở Chicago, hắn đứng trên sân thượng tòa cao ốc, nhìn xuống biển đèn thành phố tựa dải ngân hà. Gió mang theo mùi thép và dầu máy, nhưng lòng hắn lại hiện về làn sương Hoàng Phố Giang, phố phường Trường An, ruộng nước quê hồ Hồ Châu. Tất cả tưởng xa vời mà lại gần gũi lạ. Bởi hắn biết, dù đi xa đến đâu, rốt cuộc hắn phải trở về. Mảnh đất ấy mới là đáp án thực sự cho hành trình của hắn.
Chương 7 "Danh Nhân Lưu Mặc Tập": Ánh vinh quang và nỗi đ/au quốc lực
Gió thu New York se lạnh, lá phong ven đường nhuộm sắc vàng đỏ. Phan Đức Minh bước đi trên đại lộ Broadway, ba lô đeo thêm một thứ nặng trịch – cuốn sổ dày mang dòng chữ "Danh Nhân Lưu Mặc Tập". Đây không phải nhật ký du lịch thông thường, mà là tập hợp những lời đề từ, chữ ký của danh nhân, chính khách, văn hào thế giới mà hắn đã gặp trên đường. Với hắn, đây không chỉ là vinh dự, mà còn như tấm gương phản chiếu thân phận và nỗi ngượng ngùng của một "thanh niên Hoa Quốc" trên vũ đài quốc tế.
Ngay từ thời ở Ấn Độ, hắn đã mở cuốn sổ trước mặt Thái Cát Nhĩ. Vị thi nhân tóc bạc trắng ngắm nghía hồi lâu, rồi cầm bút viết: "Dũng khí của tuổi trẻ Á châu mới sẽ là ánh bình minh tương lai". Phan Đức Minh khi ấy gi/ật mình, cảm thấy câu nói không chỉ khích lệ bản thân, mà như giao phó sứ mệnh thời đại. Gan-đi thì viết vào sổ "Chân lý và kiên nhẫn", rồi tự tay đặt lá cờ tam sắc Ấn Độ dệt thủ công vào lòng bàn tay hắn. Những nét mực và lá cờ ấy theo hắn vượt non cao vực thẳm, như ngọn lửa nhắc nhở rằng sau lưng hắn không chỉ là cuộc phiêu lưu cá nhân, mà là sự thức tỉnh chung của cả dân tộc Á châu. Đến châu Âu, những trang "Danh Nhân Lưu Mặc Tập" càng thêm dày đặc. Tại Paris, giới chính khác tiếp đón hắn nồng nhiệt, có người đề chữ "Nước Pháp mãi ủng hộ tinh thần tự do"; ở Berlin, cờ Đảng Quốc Xã phấp phới khắp phố, không khí ngột ngạt, nhưng hắn lại được gặp Hitler. Người đàn ông râu ngắn lạnh lùng nhìn hắn, kinh ngạc khi biết hắn đi bộ qua nửa địa cầu, cuối cùng chỉ viết vào sổ vài chữ Đức đơn giản. Lúc ấy, Phan Đức Minh lại dâng lên nỗi lạnh buốt khó tả, hắn mơ hồ nhận ra thế lực đang trỗi dậy này sẽ mang đến cơn bão mới cho thế giới.
Đến Mỹ, "Danh Nhân Lưu Mặc Tập" đón nhận nét bút lộng lẫy nhất – chữ ký nguyên bản của Tổng thống Roosevelt. Sau khi ký, Roosevelt đặc biệt thêm mấy câu: "Vinh quang thuộc về những kẻ dám đấu tranh, mong ngươi mang về tinh thần ấy." Mực trên sổ chưa khô, Phan Đức Minh đã nhớ đến tin trong nước: Đông Bắc tam tỉnh thất thủ, Nhiệt Hà mất, Hoa Bắc nguy cấp. Đứng trong văn phòng tổng thống, lòng hắn dâng lên không phải vinh quang đơn thuần, mà là nỗi đắng cay – những nét chữ này không thể đổi lấy một tấc sơn hà cho tổ quốc.
Theo chặng đường, "Danh Nhân Lưu Mặc Tập" trở thành "bùa hộ mệnh" của hắn. Dù đến đâu, chỉ cần mở cuốn sổ dày này, các hội đoàn Hoa kiều và giới truyền thông địa phương lập tức tin tưởng thân phận hắn, sẵn sàng cung cấp chỗ ở và hỗ trợ. Nhờ vậy, hắn diễn thuyết khắp nơi, dùng ngôn từ thô mộc mà chân thành nói với thính giả: "Ta không đi vì bản thân, mà để thế giới biết rằng Hoa Quốc vẫn còn thanh niên, vẫn đang vùng lên."
Nhưng mỗi đêm khuya thanh vắng, hắn mở sổ ngắm nhìn nét bút danh nhân, lòng vẫn vương nỗi mâu thuẫn khôn ng/uôi. Một mặt, hắn thực sự được thế giới kính trọng, đón tiếp trọng thị; mặt khác, hắn hiểu rõ sự tôn trọng này không đến từ quốc lực của Hoa Quốc, mà chỉ dành cho một "kẻ kỳ dị" như hắn. Điều ấy khiến hắn càng thêm nặng trĩu – nếu Hoa Quốc không cường thịnh, những tràng vỗ tay kia rốt cuộc chỉ là sự kinh ngạc trước một kẻ cô đ/ộc dũng cảm, chứ không phải lòng kính sợ thực sự dành cho cả dân tộc.
Hắn từng viết trên tạp chí "Tam Dân Họa San" ở Chicago: "Lấy thế giới làm trường học, lấy tự nhiên và nhân sự làm sách giáo khoa. Mỗi bước đi là một chứng minh, mỗi nét mực là lời nhắc nhở: Hoa Quốc phải đứng lên." Viết những dòng này, tay hắn r/un r/ẩy, bởi hắn thấu hiểu mình mang về không chỉ một cuốn sổ, mà là tấm gương phản chiếu sự yếu hèn và quốc sỉ.
"Danh Nhân Lưu Mặc Tập" cuối cùng được hắn coi như bảo vật, nhưng cũng thành bằng chứng tàn khốc nhất – chứng minh rằng thanh niên Hoa Quốc có thể đi khắp thế giới giành tràng vỗ tay, nhưng để quốc gia này thực sự giành được tôn trọng, vẫn cần một cuộc đấu tranh dài lâu và đẫm m/áu nước mắt hơn.
Chương 8 "Trở về và dở dang: Giấc mộng Thanh-Tạng, nút tạm dừng của chiến tranh"
Cảng Singapore năm 1936, trời mờ ảo, tiếng còi tàu vang trong sương sớm. Bảy năm lưu lạc, Phan Đức Minh cuối cùng đặt chân lên con đường trở về.
